Munzur Baba Mucizesi ve Söylenceleri
İÇİNDEKİLER
Munzur Baba kimdir?
Munzur Baba Dersim bölgesi Tunceli ili Ovacık ilçesi Munzur gözeleri olarak adlandırılan köyde yaşamış ermiş bir kişidir. Kerametleri ve sır oluşu ile ulu evliyalardan kabul edilmiştir. Keramet göstererek akıttığı kırk pınar olan Munzur gözelerinde sır olduğu makam ziyaret yeridir. Her yıl bu gözeler ve Munzur Baba’nın sır olduğu makam inanç ve turizm amaçlı ziyaret edilen önemli merkezlerdendir.
Munzur Baba söylenceleri
Munzur Baba ile ilgili birçok hikaye sözlü gelenekle günümüze kadar ulaştı. Bu konuda Metin Kahraman, Cemal Taş olmak üzere birçok kişi tarafından değerlendirme yapıldı, yazılar yazıldı.
Rehber Koç’un kaynak kişi olduğu ve Zerife Ana’dan Cemal Taş tarafından derlenen İbrahim peygamber ile ilgili söylence şöyledir.
İbrahim Peygamberin çobanı Munzur
“Munzur İbrahim Peygamberin çobanıdır, şimdiki Munzur Gözeleri’nin bulunduğu yerde koyun sürüsü otlatmaktadır.
İki tane kurt çıktı Munzur’un yanına geldi, Munzur ile konuşmaya başladılar, dediler ki: –Bize bir koyun ver.
Munzur: –Bu sürü bana emanettir, sahibinin rızalığı olmadan veremem. Dedi.
Kurt dedi ki: –Git sahibinden izin al gel.
Munzur: –Ben gidip gelene kadar siz sürüye saldırırsınız.
Kurtlar üç büyük günah üzerine yemin ettiler, dediler ki:
1 -Evde kalmış genç kızın günahı için
2 -Sacın üzerinde lokma vermeyen kadının günahı için
3 -Eski süpürge ile yeni süpürgeyi biri birine karıştırıp kullananın günahı için sana söz veriyoruz ki biz sürüye karışmayacağız.
Munzur; bu yeminlerden sonra İbrahim Peygamberden izin almak için oradan ayrıldı. Yolda giderken endişe ile durakladı, kendi kendine söylendi “Nasıl olur da ben kurtlara güvendim, sürüyü onlara teslim ettim, ey vah onlar şimdi sürüye saldırırlar” dedi ve yürümeye devam etti.
İbrahim Peygamber Munzur’u görünce şaşkınlıkla sordu: -Munzur, sürüyü nerede bıraktın?
Munzur cevap verdi: -İki tane kurt geldi, benden bir koyun istediler, bende “koyunlar benim değil, bana emanettir, sahibinin rızalığı olmadan veremem” dedim. Onlarda “o halde git sahibinin rızalığını alda gel” dediler, onun için geldim.
İbrahim peygamber Munzur’a sordu: –Peki sen onların sözüne güveniyor musun, insan kurda koyun teslim eder mi?
Munzur kurtların üstüne yemin ettiği üç büyük günahı İbrahim Peygambere anlatınca, İbrahim çobanı Munzur’a dedi ki: –O halde git kendilerine söyle, hangi koyunu beğeniyorlarsa kendileri bir tanesini seçip götürüp yesinler.
Munzur tekrar geri dönüp sürünün yanına vardı ki ne görsün, sürünün yarısı gölgede ağıla girmiş, yarısı yere çömelmiş geviş getiriyor. Kurtlardan biri bir tarafta biri beri tarafta sürünün etrafında nöbet tutuyor.
Kurtlar Munzur’u görünce sordular:-Sürünün sahibi razılık gösterdi mi?
Munzur kurtlara cevaben dedi ki: -Sahibi diyor ki ”kendileri sürünün içinden bir koyun beğenip alsınlar” dedi.
Kurtlar sürünün içinde gezerek bir koyunu seçtiler. Bu koyunda Munzur’un sahip olduğu bir tek koyun idi. Munzur’un koyunu yedi yıldan beri kısır idi, ilk defa bu yıl iki canlıydı. Kurtlar koyunu alıp sürüden biraz uzaklaşınca, kuytu bir yerde koyunu kuzulattılar. İki tane erkek kuzu doğurtup aldılar, koyunu saldılar koyun meleyerek sürüye geri döndü. Munzur koyunun yanına vardı, karnını kontrol etti ki koyun kuzlatılmış. Tamda o zaman İbrahim peygamber sürüye doğru geliyordu. Ama gözlerine inanamadı, koyunların yarısı beyaz renge yarısı da siyah renge bürünmüştü, bu bir mucizeydi.
İbrahim Peygamber Munzur’a hayranlıkla bakarak sordu: -Oğul bu keramet sana nereden geldi?
Munzur kendisine doğru gelen İbrahim Peygambere yakalanmamak için koşmaya başladı. Munzur’un ayak topuklarının bastığı her noktadan süt gibi bembeyaz su fışkırmaya başlayarak ikisinin arasını her adımda kesti, Munzur kendisinin kırkıncı adımında kayanın tam ortasında fışkıran gözede sır oldu.
Rivayet Olunur ki kurtların götürdüğü koçlardan biri İbrahim Peygamberin oğlu İsmail yerine kurban olarak yere inen koçtu. İkinci koç hala sağdır. Ne zaman ki dünyada insanoğlunun başına en büyük felaket geldi, işte o zaman kurban olacak.”
Munzur Hz. İbrahim ile tanışıyor muydu ?
İbrahim Nebi ile Munzur birbirini tanıyor muydu? . Sürüler eski zamanlarda yazın Dersim yaylalarından kışın ise Halep’e kadar geniş bir alanda yayıldıklarına dair bilgiler mevcuttur.
Dersim ile Hz. İbrahim doğduğu ve büyüdüğü Urfa şehri birbirinden uzak değildir.
Yazın Dersim yaylalarına kışın Urfa civarlarına sürülerin otlatması mümkündür. Diğer bir husus ise Nebilerin ve velilerin sırlarla dolu hayatlarıdır. Bu sırlardan birisi gönülden gönle yol vardır.
Munzur Baba’nın haça giden ağasına helva götürmesi
Bugünkü Tunceli ili Ovacık ilçesine bağlı Koyunlu köyü civarında yaşayan bir ağa ve ağanın koyunlarına gitmek için yanına aldığı Munzur isminde bir çobanı varmış.
Munzur’un ağası hac zamanı hacca gitmiş. Ağa hacda iken Munzur ağanın hanımının yanına gelir ve,
– Hatun, ağamın canı sıcak helve ister. Helvayı yaparsan ben kendisine götürürüm der.
Ağanın hanımı önce şaşırır, sonra herhalde zavallı çobanın canı helva yemek istiyor, doğrudan söylemeye dili varmıyor, utanıyordur. Ağasını da bahane ediyordur. Kendisine bir helve yapayın da yesin der. Helvayı pişirir, bir bohçanın içine bağlar ve Munzur’a; –Al evladım götür der
O sırada ağa hac ziyaretini tamamlama ile meşkul iken yanında bir tepsi ile Munzur dikilmiş duruyor.
–Hoş geldin evladım, burada ne arıyorsun? nedir o elindeki der.
Munzur da: –Ağam canın sıcak helva istemişti. Onu sana getirdim der.
Elindeki bohçayı ağasına uzatır. Ağası bohçayı açar ve bakar ki içinde sıcacık helva paketlemiş duruyor. Hayretle içinde Munzur’a bir şeyler söylemek için başını çevirdiğinde birde bakar ki Munzur yanında yok
Hac vazifesini tamamlayıp köyüne döndüğünde komşuları herkes elinde bir hediye ile hacıyı karşılamaya giderler. Munzur’da , götürecek bir başka hediyesi olmadığından, bir çanağın içerisine koyunlarından bir miktar süt sağar ve bununla ağasını karşılamaya gider.
Ağa Munzur’u görünce yanındakilere:-Asıl hacı Munzur’dur. Öpülecek el varsa Munzur’un elidir. Önce ben öpeceğim der ve Munzur’a doğru koşar.
Munzur bu konuşmaları duyduğunda ; Aman ağam Allah aşkına. Böyle bir şey olmaz. Ben yılardır senin ekmeğinle aşınla büyüdüm. Sen nasıl benim elimi öpersin. Ben sana elimi öptürmem , der ve kaçmaya başlar. Munzur önde, ağa ve yanındakiler arkasında bir kovalamaca başlar.
Şimdiki Munzur ırmağının çıktığı ilk yere geldikleri zaman Munzur’un elindeki süt dolu çanak dökülür, ve sütün döküldüğü yerde , süt gibi bembeyaz bir su fışkırır . Bundan sonra Munzur kırk adım daha atar. Attığı her adımda bir kaynak fışkırır. Ve fışkıran bu sulardan bir ırmak meydana gelir. Munzur’un arkasından koşanlar bu ırmaktan öteye geçemezler. Munzur da bu dağlarda kaybolur gider.
Munzur Baba ve Şah İsmail
Yine Metin Kahraman diğer iki hikayeyi aşağıdaki gibi 2006 Haziran ayında yazdığı yazıda şöyle anlatmıştır.
“Sah Ismail savasta Munzır’un ağasından yardım ister. Munzur’un ağası adamlarını yanına alır ve Şah İsmail’e destek olmaya gider. Cani helva çeker ve bu Munzur’a ayan olur.“
Gerisi yine ayni şekilde devam ediyor.
İlk yazılı versiyonu İngiliz L.Molyeux Seel göre
İlk yazılı versiyonu İngiliz L.Molyeux Seel tarafından İngiltere de yazıldığı görülmektedir. 1911 de Dersime yaptığı gezide de Munzur Bava ile ilgili düşüncelerini 1914 yılında yayınladığını görüyoruz. Ona göre;
Munzir Bava Topuzan asiretinin resisi olan Seyh Hasan’in oğludur. Kışın karla kaplı dağlarda koyunlarını götürüp karınları tok bir sekilde geri getirmesi babasının şaşırmasına ve onu gizlice izlemesine neden olur.
Munzır karla kaplı ağaclara vurdukça yere yapraklar düşmekte ve hayvanlar bunları yiyerek beslenmekte ve karınlarını doyurmaktadır. Babasının gizlice kendisini izlediğini gören Munzir kızar ve ortadan kaybolur.
Bir süre sonra Büyükköyde Ali Haydar Aganın yanında çobanlık yapmaya baslar. Agası Kerbelada iken Munzır kendisine helva götürür. Köye dönen Aganın bunu anlatması ve Munzur’un kerametinin öğrenilmesinden ötürü kendisine gelip elini öpmek isteyen kalabalıktan kaçar ve sır olur.
Munzur Baba’nın doğumu
Munzur Baba’nın doğumu ile ilgili sırlı söylence ise şöyledir.
Zamanın birinde bir pir varmış, onun da bir tek kızı. Kızı bir gün ölür. Dede birkaç gün üst üste kızını rüyasında görür. Kızı, “Baba” der “Benim mezarımı aç. Bende bir emanet var onu al.” Dede gördüğü rüyayı taliplerine anlatır. Bunun üzerine karar verilip mezar açılır. Kızın tabutunun içerisinde beşiğe benzer bir şeyin içerisinde bir çocuk şahadet parmağını emmektedir. Çocuğu oradan alırlar. Dede rüyasında tekrar görür kızını. Kız, rüyasında babasına, “Çocuğun adını ‘Munzur’ bırakın.” der.
Söylencelerdeki ortak Noktalar
Yüce Tanrı Nurundan Adem’e nur üfledi. Her kim nefsini ıslah ederse bu nura ulaşır. Munzur nefsini ıslah etmiş ve bu nura ulaşmış ermiş bir kişidir. Yüce Tanrı’nın velilik makamına ulaşmış ulu bir kişi olarak sırlara vakıf olmuştur. Bu makamı saf ve temiz olması ile elde etmiştir. Tüm yaşamı hizmet ile geçmiştir. Hayvanlar ile konuşmuş, doğa onun emrine girmiştir. İnsanların, hayvanların ve doğanın rızalığını elde etmiş ölümsüzlük şerbeti içmiştir. Her devirde, birler, üçler, beşler, yediler, onikler, kırklara ve üçyüz altmışlar olarak tarif edilen erenler mevcuttur.
Munzur baba devrinin kutbudur. Kırk suyun fışkırması buna işarettir. Munzur hem dünyada çobanlık yapmış hem de manevi Dünya’da çobanlık yapmıştır. Hacı olmak için Kudüs’e, Mekke’ye, Kerbela’ya haça gitmek ile elde etmemiştir. Bu makamı rızalık yolundan yürüyerek elde etmiştir. Hakkı şah damarından yakın olan gönlünde bulmuş ve yine kendi gönlünü haç makamı yapmıştır. Haç peygamberlere ve Evliyalara doğru yolculuktur. Kamil-i mürşit şehrine varma yoludur. Bu yol sır yoludur. Munzur bu sırrı açığa çıktığı için don değiştirmiştir.
Bu sırlardan birisi Melekler kurt kılığına girerek Munzur’u imtihan etmişlerdir. İki kurbandan birisi İsmail peygamber diğeri ise Hz. Hüseyin olmuştur. İkisi İnsanlığın geleceği için canlarını Hakkın yoluna kurban etmiştir.
Hangi Söylence dikkate alınmalı
Munzur Baba ile ilgili anlatılan hangi söylence doğru olduğu konusundan bizim değerlendirmemiz şudur. Söylenceler özü itibarı ile aynıdır. İbrahim peygamber ile olan konu ise Munzur Baba’nın batini yönünü yani manevi yönünü anlattığı kanısındayım.
Erenler ölmez don değiştirir efendim. Erenler Yüce Tanrı’nın yeryüzündeki Sırrıdır efendi. Peygamberlere ve Evliyalara Aşk-ı Niyaz ederiz…Munzur Baba’ya Aşk-ı Niyaz.
Nihat Vural
27.12.2018
www.torut.com