30 Ağustos 1919 Mustafa Kemal’e destek

Elâzığ Valisi Ali Galip Paşa Ferhatuşağı Reisi ve Rus harbinde Ruslara karşı sivil milislere albaylık rütbesiyle savaşan Diyap Ağa’yı çağırır. Diyap Ağa yaşı nedeni ile küçük kardeşi Haydar Ağa’yı gönderir. Ali Galip Paşa yüklü bir miktarda altını Haydar Ağa’ya Atatürk’ün Erzurum’dan Sivas’a geçerken yolunun kesilerek suikast sonucu öldürülmesi için verir.

Erzincan boğazında jandarmalar Erzurum kongresinden sıvasa hareket eden Atatürk’e “Dersimli çeteler boğazı kapatmış, tehlike var geçilmez” derler. Kafilenin zamanı olmadığından yoluna devam eder.  Diyap Ağa kendi aşiretindeki milisleri yanına alarak yolu keser.  Atatürk’ün emir subayı “Paşam!  Paşam!, Dersimli milisler yolumuzu kesti. Çatışalım mı?” diye sorduğunda Atatürk “Dersimlilerden bize zarar gelmez. Çatışmayın.” diye talimat verir.

Diyap Ağa Atatürk’ün aracının yanına giderek aldıkları altını Atatürk’e verir. “İstiklal Savaşı’nda sizin buna ihtiyacınız var. Paşam, bizim dışımızda da yerel milislere para ve altın verilmiş olabilir. Başka milisler de size suikast düzenleyebilir. Size Sivas’a kadar eşlik etmek isteriz.” der ve Sivas’a kadar eşlik eder.

Bu desteğin önemli kişilerinden ikisi Hasan Hayri ve Kareli Mehmet Efendi’dir.

Mustafa Zeki Saltık Hacıbektaş’ta Mustafa Kemal ile

Mustafa Zeki Saltık, 4 Ekim 1902 tarihinde Harp Okulu Aşiret Sınıfına alınır. 4 Ocak 1904’te Süvari Teğmen rütbesiyle mezun olarak askerlik görevine başlar.

1911’de Balkan Savaşı’na katılır. 1914-1918 yılları arasında I. Dünya Savaşı’nda Kafkasya Cephesi’nde görev yapar.

Kurtuluşun önderi Mustafa Kemal Sivas kongresini gerçekleştirip Ankara’ya doğru yola çıkar. Mustafa Zeki Saltık Yozgat, Keskin, Kalecik bölgesinde eşkiya takibi ve milli teşkilatın kurulmasına subayı olarak görev yapmaktadır. Mustafa Kemal’in Hacıbektaş’ı ziyaret edip Ankara’ya uğurlanmasına kadar geçen Yozgat- Keskin bölgesinin güvenliğinin sağlanmasında görev üstlenir. Mustafa Kemal ve yanındaki heyetin Hacıbektaş ziyaretinin birebir tanıklığını yapar.

TBMM I. Dönem Dersim milletvekili olarak kurtuluş savaşına tam destek verir. Meclis’te İrşat ve Milli Savunma Komisyonları’nda çalışır. Mustafa Kemal’i TBMM’de Dersim mebusları ile birlikte tam destekler.

Mustafa Kemal ile dostluğu birbirlerine özel dünyalarını anlatacak kadar ileri gider. Mustafa Kemal Atatürk’ün gönlüne giren ender kişilerden biridir Dersim kırımı esnasında ailesinden çok kişi katledilir. Dersim katliamının devlet içindeki gelenekçi kadrolar tarafında Atatürk’ün hastalığı döneminde yapıldığını söyler.

Mustafa Kemal 10 Kasım 1938’de aramızdan ayrıldığı zaman Devlet’ten uzaklaştırılan ilk kişiler arasında yer alır. Bu tarihten sonra zorlu bir yaşam sürer. Çok sonraları devlet memuru olarak Hozat’ta emekli olur.7 Mart 1969 tarihinde Hozat’ta yaşama gözlerini yumar. Devlet ve hükümetler ona karşı saygıyı esirger.

Nisan 1920  Dersim Tam destek ile mecliste

Ahmet Ramiz (Tan), Diyab Ağa (Yıldırım), Hasan Hayri (Kanko), Mustafa Ağa (Öztürk), Mustafa Zeki (Saltık) ve Abdülhalik Tevfik (Gençtürk)  Dersim mebusları olarak kurtuluş savaşına ve halka dayalı cumhuriyet devrimlere tam destek verir.

Diyap Ağa’nın Mecliste tarihe geçen tek konuşması

Temmuz 1921 Ordu Sakarya’nın ardına çekilir. Top sesleri Ankara’dan duyulmaya başlar. Mecliste Meclisin Kayseri’ye taşınması tekli edilir. Teklif edenlerden biri de Fevzi Paşa’dır.

Dersim Milletvekili Diyap Ağa elini kaldırdı. Oturumu yöneten Adnan Bey şaşırdı. Zira Diyap Ağa o ana kadar hiç mecliste söz alıp konuşma yapmamıştır.

Diyap Ağa ağır ağır kürsüye geldi. Meclis’i süzer. Meclis tikkatli onu dinler.

– “Lafım kısadır” der. “Biz buraya kaçmaya mı geldik, yoksa kavga ederek ölmeye mi?”

Sözünü alkışların arasında yerine oturarak tamamlar. Meclisin Kayseri’ye taşınması kabul edilmez.

Bağımsızlık ve devrimlere destek veren Dersim’li atalarımıza şükranlar sunuyoruz.

Nihat Vural

08.09.2023